مختصات: 
شرقی″۵۸ ′۳۶ °۳۹ شمالی″۰۲ ′۲۸ °۲۴ / °۳۹٫۶۱۶شرقی °۲۴٫۴۶۷۲شمالی / ۳۹٫۶۱۶;۲۴٫۴۶۷۲ (نقشه)
امام شیعه
حسن مجتبی |
| نقش |
دومین امام شیعیان |
| نام |
حسن مجتبی |
| کنیه |
ابومحمّد |
| زادگاه |
مدینه |
| مدفن |
قبرستان بقیع، مدینه |
| لقب(ها) |
المجتبی
سید الشباب اهل الجنه
الزکی
التقی
السید
السبط |
| پدر |
علی |
| مادر |
فاطمه زهرا |
| طول عمر |
پیش از امامت ۳۷ سال
(سال ۳ تا ۴۰ پس از هجرت)
دوران امامت ۱۰ سال
(سال ۴۰ تا ۵۰ پس از هجرت) |
|
|
حسن بن علی پسر علی امام نخست شیعیان و فاطمه دختر محمّد است. وی بیشتر با نام امام حسن مجتبی نزد شیعیان شناخته می‌شود. حسن ملقب به مجتبی از اهل بیت و نیز پنج تن آل عبا به شمار می‌آید. از دیگاه برخی از اهل سنت، او پنجمین و آخرین خلیفه از خلفای راشدین محسوب می‌شود.
حسن بن علی، در سال ۳ هجری متولد شد و پس از پدر به امامت (در دیدگاه شیعیان) و خلافت مشغول شد. ولی پس از مدت کوتاهی به صلح و واگذاری خلافت به معاویه بن ابوسفیان رضایت داد.[۱] سرانجام در ۲۸ صفر سال ۵۰ هجری درگذشت.
حسن فرزند علی و فاطمه دختر محمد در ۱۵ رمضان سال سوم هجری قمری در مدینه بدنیا آمد. نام او حسن به معنای خوب و نیکو است در بعضی مدارک ذکر شده نام او از ریشه عبری شبر است.[۲] این نام را محمد بر او گذاشت.[۳] کنیه او ابومحمد است و او را با القابی چون مجتبی، تقی، زکی، سید، سبط، سبط اکبر می‌خوانند. یعقوبی مدعی شده است که او دوبار تمامی دارایی و سه بار نصف اموال خویش را به اعراب مسلمان نیازمند بخشید.[۴] لقب مجتبی که توسط طرفدارانش به وی اطلاق می‌شود، اشاره به بخشندگی وی دارد.
کودکی تا خلافت [ویرایش]
حسن، هفت سال اول زندگی خود را با پدربزرگش محمد گذراند. تا قبل از کشته شدن عثمان بن عفان در سال ۶۵۶ میلادی، حسن از لحاظ سیاسی غیر فعال بود. پس از به خلافت رسیدن پدرش علی و شروع جنگ های داخلی، او از طرف علی به کوفه فرستاده شد تا از بیعت مردم کوفه با حکومت علی اطمینان حاصل کرده و در صورت امکان، سپاهی از مردم آن شهر را برای حمایت لشکریان علی در جنگ جمل فراهم آورد. او همچنین پدرش را در جنگ صفین یاری کرد. پس از کشته شدن علی در سال ۶۶۱، با وجود آن که علی جانشینی برای خود انتخاب نکرده بود، تعداد زیادی از پیروانش با حسن بیعت کردند. حسن در هنگام انتصابش به عنوان خلیفه، به خویشاوندی خود با پیامبر مسلمانان اشاره و تاکید کرد.[۵]
صلح حسن و معاویه به واقعه صلح میان حسن بن علی و معاویه بن ابوسفیان اطلاق می‌شود که از جنگ بین کوفیان و شامیان جلوگیری کرد و طی آن خلافت به شروطی از حسن به معاویه منتقل گردید. این واقعه در سال ۴۱ ه.ق. برابر ۶۶۰[۶] یا ۶۶۱ میلادی[۷] رخ داد.
پس از کشته‌شدن علی بن ابیطالب به دست ابن ملجم مرادی، حسن در کوفه به عنوان خلیفه اعلام می‌شود ولی معاویه، فرماندار شام، این انتصاب را تقبیح می‌کند و لشگری را برای جنگ به کوفه می‌فرستد که این لشگر در مسکن مستقر می‌شود. لشگر حسن نیز در مداین مستقر می‌شود.[۸] طبق گفته یعقوبی مورخ قرن سوم هجری «معاویه كسانی را پنهانی میان لشكر حسن می فرستاد كه می گفتند حسن با معاویه صلح كرد و پیشنهاد او راپذیرفت.[۹]» از دلایل اصلی پیشنهاد صلح توسط حسن، خروج سرداران سپاه کوفه (مانند عبیدالله ابن زیاد یا طبق بعضی منابع عبدالله ابن زیاد برادر وی) به علت رشوه‌های معاویه و عدم تمایل دیگر سپاهیان وی باشد.[۷] دلیل دیگر پذیرش پیشنهاد توسط وی نرم‌خویی و صلح‌طلبی حسن است،[۷] ولی شیعیان این حرف را نمی‌پذیرند و معتقدند که رفتار هر امام یک برنامه نوشته شده توسط خداست[۱۰] و این حدیث به حسن منسوب است که «اگر به اندازه انگشتان دو دست یار باوفا داشتم صلح نمی‌کردم.»[۱۱] شیعیان بر این اعتقادند که حسن برای نمایش «رفتار فریبکارانه» معاویه دست به صلح زد.[۱۲]
پس از دست کشیدن از خلافت [ویرایش]
پس از دست کشیدن از خلافت حسن راهی مدینه شد. در راه نامه ای از معاویه دریافت نمود که از خواسته بود تا با او در جنگ علیه یکی از خوارج بنام الطاعی که به تازگی قیام کرده بود به او کمک کند. حسن پاسخ داد که به این علت از جنگ دست کشیده است تا صلح را به میان امت برگرداند و به همین دلیل در جنگ شرکت نخواهد کرد.[۱۳] او در مدینه حداقل به ظاهر زندگی آرامی داشت و در امور سیاسی دخالتی نمی‌کرد. بنوشته لارا وگلیری در دانشنامه اسلام، حسن در مدینه از زنی به زنی دیگر می رفت بطوریکه به او لقب «المِطلاق» (طلاق دهنده) داده بودند. تعداد زنان او را شصت یا هفتاد یا نود نفر و تعداد متعه های او را سیصد تا چهار صد نفر نوشته‌اند.[۳] اما سید محمد مرتضوی، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی، با بررسی رجالی روایات شیعه و سنی در زمینه ازدواج و طلاق فراوان آن‌ها را جعل شده در زمان منصور خلیفه عباسی، و بدنبال قیام نوادگان حسن برعلیه منصور می‌داند.[۱۴]
حسن بن علی در ۷ یا ۲۸ صفر سال ۵۰ هجری قمری (سایر تاریخ ها در منابع: ۴۹ ۵۸، و ۵۹) در شهر مدینه در گذشت. پیکر او را در قبرستان بقیع در نزدیکی مسجد النبی به خاک سپردند. طبق منابع بسیاری معاویه با وعده ازدواج با یزید و پاداش با یکی از همسران حسن به نام جعده دختر اشعث تماس گرفت و او را به سم دادن به حسن تحریک نمود. جعده نیز با پذیرفتن آنچه معاویه خواسته بود سم را با عسل به حسن بن علی داد و او را مسموم کرد.[۱۵] [۱۶][۱۷][۱۸] لارا وسیا وگلییری در دانشنامه اسلام طی تحلیل تاریخی که در مورد درگذشت حسن انجام داده می‌نویسد که پدر جعده، اشعث که رئیس یک قبیله یمنی بود، بخاطر خدمت به معاویه از سوی شیعیان بعنوان خائن شمرده شده است. از اینرو محتمل است که نفرت شیعه از پدر به دختر نیز منتقل شده باشد.[۳]
ویلفرد مادلونگ از قول مورخان اولیه اسلامی (مانند بلاذری، واقدی و ...) بیان می دارد که یادداشت های دیگر نشان می دهد که حسن ممکن است توسط یکی دیگر از همسرانش، دختر سهیل بن عمرو یا شاید توسط یکی از کنیزانش مسموم شده باشد.[۱۹] وی همچنین معتقد است که محمد بن جریر طبری، واقعه ی مسموم شدن حسن را به خاطر ترس از ایجاد تفرقه در امت اسلامی، نقل نکرده است.[۲۰]
حسن وصیت کرده بود که در مسجدالنبی و در کنار قبر پدربزرگش محمد به خاک سپرده شود؛ اما عایشه که با خانواده علی دشمنی داشت، به بهانه ی اینکه مسجدالنبی متعلق به وی است، مانع از این عمل شد. بنابراین حسن به ناچار در قبرستان بقیع دفن گردید.[۲۱]
مدت امامت بر شیعیان [ویرایش]
۱۰ سال (۴۱-۵۰ هجری قمری) که شش یا هشت ماه خلیفه بود.
اسامی تعدادی از همسران [ویرایش]
ام بشیر دختر ابومسعود انصاری، مادر زید و ام الحسن و ام الحسین، خوله دختر منظور بن ریان، مادر حسن مثنی، ام الحق دختر طلحة بن عبیدالله، مادر حسین اترم، طلحه، فاطمه، ام کلثوم دختر فضل بن عباس بن عبدالمطلب، کنیزی به نام نفیله، مادر عمرو، قاسم و عبدالله که هرسه در کربلا در کنار حسین کشته شدند، زینب دختر یسبع بن عبدالله بجلی، زنی از بنی ثقیف، کنیزی به نام صافیه، مادر عبدالرحمن. عبدالرحمن باحسین از مدینه تا مکه همراه بود که با لباس احرام در ابواء از دنیا رفت و نتوانست در کربلا حاضر شود.
جعده دختر اشعث بن قیس کندی که به اعتقاد شیعه قاتل حسن است.[۲۲]
فرزندانش را پانزده تن می‌شمارند:
- زید
- حسن
- عمر
- قاسم بن حسن
- عبدالله
- عبدالرحمن
- حسین ملقب به اثرم
- طلحه
- ام الحسن
- ام الحسین
- فاطمه (همسر سجّاد، امام چهارم شیعیان، و مادر محمّدباقر)
- ام عبدالله
- فاطمه(دیگر)
- ام سلمه
- رقیه
- Madelung, Wilferd (1997). The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate. Cambridge University Press. ISBN 0521646960.
:: موضوعات مرتبط:
امام حسن (ع) ,
,
|
امتیاز مطلب : 2
|
تعداد امتیازدهندگان : 1
|
مجموع امتیاز : 1
عضو شوید
عضویت سریع
آمار
جیش الخراسان وبلاگ:
آمار مطالب
آمار بازدید
